ژنتیک بیماری زایی puccinia recondite f.sp. tritici‘عامل بیماری زنگ قهوه ای گندم

زنگ قهوه ای گندم به لحاظ وسعت پراکندگی و میزان خسارت در دنیا‘ مهم ترین بیماری گندم می باشد. در کشور ایران این بیماری از نظر اهمیت پس از بیماری زنگ زرد قرار دارد. در این پژوهش ساختار ژنتیک بیماری زایی 12 جدایه زنگ قهوه ای جمع آوری شده از مناطق مختلف کشور با استفاده از ژنوتیپ های مقاومت زنگ قهوه ای گندم تعیین گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که ژنهای و نسبت به همه جدایه ها مقاوم و ژنهای و نسبت به همه جدایه ها حساس هستند. با توجه به اینکه بیماری زایی برای ژن lr19 در هیچ کدام از جدایه های مورد استفاده مشاهده نشد‘ این ژن به عنوان یک ژن موثر و قابل استفاده در برنامه به نژادی کشور معرفی می گردد ولی با توجه به نادر بودن ویرولانس برای این ژن در شرایط کشور ایران ‘ تشخیص آن در ارقام گندم مشکل است. در مورد سایر ژن های مقاومت مورد مطالعه و با توجه به فراوانی بیماریزایی برای آنها‘ ژن های lr29با 33/8 درصد بیماری زایی‘ lr24وlr28 با 25 درصد بیماری زایی از جمله ژن هایی هستند که می توانند به عنوان منابع مقاومت موثر در برنامه به نژادی کشور استفاده شوند. فاکتور بیماری زایی برای ژنهای lr29, lr28, lr24 و به ترتیب در جدایه های مناطق همدان‘ دزفول و ماهدشت دیده شد‘ لذا با توجه به امکان پراکنش فاکتوهای بیماری زایی به سایر مناطق ‘ استفاده از این ژن ها بایستی در ترکیب با سایر ژن های مقاومت موثر و ترجیحاً ‘ ژن lr34 که از جمله ژن های مقاومت در مرحله گیاه کامل است صورت گیرد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تنوع ژنتیکی در عامل بیماری زنگ قهوه ای در کشور ایران چندان زیاد نیست. عوامل مختلفی در این مهم دخیل هستند که علت عمده آن استفاده گسترده از ژرم پلاسم های با ریخته ژنتیکی مشابه با منشاء سیمیت (cimmyt ) است.